"Za zamkniętymi drzwiami" Estera Dominika Kamieńska

Rok pierwszego wydania: 2018
Ocena: 3/6

Każdy rodzic stara się być jak-najlepszym-rodzicem dla swoich dzieci. Wprawdzie codzienność z potomkami nie zawsze jest tak słodka, jak ta pokazywana na instagramowych zdjęciach, albo w gazetkach dla młodych mamuś, ale i tak się stara. Choć czasem już brak cierpliwości. Choć nie raz na usta cisną się niecenzuralne słowa, mające przywołać potomka do porządku.
Autorka, Polka mieszkająca w Norwegii z mężem i trójką małych dzieci, też stara się być najlepszą mamą. Choć czasem brak jej cierpliwości. Ale przecież nikt nie jest idealny, każdemu zdarza się popełnić błąd, podnieść głos, wykrzyczeć emocje.Ogromny szok przeżywa w dniu, w którym okazuje się, że odpowiednie organy państwowe przejęły opiekę nad jej dwoma kilkuletnimi synami i zabrały ich ze szkoły prosto do tymczasowych rodzin zastępczych! Powód: młodszy z chłopców skarżył się w szkole, że rodzice biją go pasem. To wystarczyło. Nikt nie sprawdził tych informacji. Nikogo nie zastanowiło, że dziecko nie ma śladów pobicia na ciele. Od razu oskarżono rodziców o przemoc i wszczęto dochodzenie.
Książka jest zapisem drogi, jaką przebyła zrozpaczona matka, by odzyskać niesprawiedliwie odebrane jej dzieci.
Czytałam już kiedyś o tym, że Skandynawowie się wyczuleni na krzywdę dzieci. Jak wielką wagę przykładają do nietykalności fizycznej, do przemocy psychicznej. Zwłaszcza czujni są w stosunku do dzieci cudzoziemców, w tym Polaków. Jednak w tamtej książce z opowieści nie raz wynikało, że interwencja państwa miała swoje uzasadnienie. My nie jesteśmy przyzwyczajeni do tak szybkich reakcji, zwłaszcza że w Polsce nie raz dochodzi do tragedii z powodu opieszałości i pozostawienia dzieci z rodzicami biologicznymi. Z tego, co wiem w Norwegii i innych europejskich krajach na porządku dziennym są sytuacje, że po jakiejkolwiek skardze dziecka, np. w szkole, jest ono na wszelki wypadek umieszczane od razu w rodzinie zastępczej, a dopiero potem wyjaśnia się sytuację...
Przyznam, że trudno uwierzyć w całkowitą niewinność autorki i jej męża. Nie mogę sobie wyobrazić, że organy państwowe, pewnie porównywalne z polskim MOPSem, nie dość, że bez żadnych wyjaśnień i powodów odbierają dzieci, to jeszcze kilka lat trwa proces ich powrotu do rodziny...Wiadomo, że Kamieńska jest stroną bardzo zaangażowaną w całą sytuację, że trudno jej obiektywnie cokolwiek oceniać. Jednak nie raz nasuwało mi się pytanie: czy rzeczywiście nic się w tym domu nie działo?
Początek książki nie bardzo wprowadza w szczegóły sprawy. Więcej: czytelnik nie bardzo wie, o co chodzi, co się stało. Przez większą część opowieści jest przekonywany, jak bardzo ta rodzina została skrzywdzona nieprawdziwymi pomówieniami i oczywiście-odizolowaniem dzieci i umieszczeniem ich w rodzinach zastępczych. Ma okazję przeczytać fragmenty urzędowych pism. Przekonać się, jakie spustoszenie w psychice młodszego chłopca dokonała kilkuletnia rozłąka z rodzicami. Dopiero na ostatnich kartkach matka przyznaje, że zdarzało jej się wyzywać dzieci, że nie była idealna.
Zabrakło mi tu takich zwyczajnych opisów spotkań rodziców i dzieci, relacji małżonków (o mężu pani Kamieńskiej nie ma prawie nic), relacji z najmłodszą córeczką, informacji o rodzinach zastępczych. Takich elementów, które czyniłyby pewien klimat. Sprawiłyby, że książka stałaby się opowieścią. To, co przeczytałam, to w głównej mierze pełne emocji oskarżenia płynące w stronę urzędników, systemu, potwierdzane kolejnymi argumentami i cytowanymi pismami urzędowymi. Na koniec nurtowało mnie pytanie: dlaczego, po takich przeżyciach, pełni żalu do panującego w Norwegii prawa, rozgoryczeni brakiem jakiegokolwiek wsparcia psychologicznego, autorka i jej mąż nie wyjechali stamtąd zaraz po odzyskaniu dzieci? Dlaczego czekali, aż system znów się nimi zainteresuje? Dlaczego spróbowali się odciąć od przeszłości i zacząć nowe życie dopiero po dłuższym czasie? I dlaczego urzędnicy znów się nimi zainteresowali? Nie znalazłam odpowiedzi na te pytania.
Tytuł książki ma być symbolem tego, że wszelkie decyzje dotyczące dzieci były podejmowane za zamkniętymi drzwiami, praktycznie bez  konsultacji z rodzicami. Matka była jedynie informowana, często listownie, o kolejnych poczynaniach urzędników. Nie miała też wglądu w dokumentację, która, jak się okazało, była w dużym stopniu zakłamana i fałszowana. 
Temat jest bardzo ciekawy, jednak na pierwszy rzut oka widać, że autorka nie jest pisarką. Zapis wspomnień, opowiedzenie ten traumatycznej historii było raczej pewną formą terapii, uzewnętrznieniem emocji. Całość spisana jest bardzo chaotycznie, obraz sytuacji wyłania się niepełny, nie pozwala na obiektywną ocenę wystawioną przez osobę stojącą z boku.

"A ja żem jej powiedziała..." Katarzyna Nosowska

Rok pierwszego wydania: 2018
Ocena: 4,5/6

Książka mnie zaskoczyła.
Najpierw podejrzliwie do niej podchodziłam, bo jakaś taka krótka i nietypowa, pewnie jakieś wymysły kolejnego celebryty...Obchodziłam ją szerokim łukiem w księgarni, nawet okładka dziwna, nie w moim guście...Potem o niej zapomniałam. Podobno w internecie jakieś krótkie filmiki krążyły, będące bazą dla książki, ale ja raczej nieinternetowa, więc nie znałam. Ostatnio przeczytałam wywiad z Nosowską w czasopiśmie, w którym były odwołania do tej książki i mnie zaciekawiła. I sięgnęłam. I uległam bardzo pozytywnemu zaskoczeniu.

Trafne, dojrzałe przemyślenia na różne tematy. Po lekturze wywiadu łatwo wyłapywałam nawiązania do dzieciństwa, do własnych trudnych doświadczeń piosenkarki. To nie jest autobiografia. Raczej szczere (mam nadzieję...) dywagacje dotyczące relacji damsko-męskich, życia celebrytów, poczucia własnej wartości. Książka wydaje mi się bardzo kobieca, dotyczy dylematów, słabości, kompleksów bliskich przedstawicielkom płci pięknej. Na pewno niejedna czytelniczka odnajdzie w niej siebie. Obecną lub tą sprzed lat.
Jedynie humoru, o którym czytam w notce wydawcy, mało się w niej dopatrzyłam, ale nawet nie żałuję. W wielu punktach zgadzam się z Nosowską, na wiele spraw mam podobne spojrzenie.  Może dlatego tak mi się spodobało.

Forma tej niezbyt obszernej książki jest łatwa w odbiorze. Każdy z  krótkich felietonów poprzedzony jest hasłowym wstępniakiem i obrazkiem. Odpowiadało mi to, że każdemu tekstowi mogę poświęcić dosłownie kilka chwil, a potem na spokojnie go przemyśleć, odnieść do siebie, swoich doświadczeń, zanim przejdę do kolejnego.
Język, na pewno daleki od literackiej wykwintności, pasuje zarówno do autorki, jak i formy wypowiedzi, nadaje tekstom autentyczności.
Cieszę się, że trafiłam na ten wywiad. W przeciwnym razie nie sięgnęłabym po książkę, która w jakiś sposób stała mi się bliska.

"Zabić ptaka" Ewa Ostrowska

Rok pierwszego wydania: 1990
Ocena: 4+/6

Schyłkowe lata komunizmu, partyjnych układów i układzików. Małe miasteczko Orzelsk. Jerzy Marciniak, dotychczas kierownik służby rolnej, po aferze kłusowniczej i zwolnieniu ze stanowiska naczelnika miasta i gminy, zostaje powołany do pełnienia jego obowiązków. Jest przekonany, że po trzech miesiącach rzetelnej pracy, to on obejmie na stałe to stanowisko, mimo, że nie należy do partii. Dla Marciniaka byłby to wielki zaszczyt i potwierdzenie tego, że nie trzeba się zapisywać "do nich". Tym większe rozgoryczenie i żal przychodzą w momencie, gdy okazuje się, że jednak partia wszędzie wsadza swoich ludzi i stanowisko naczelnika zostaje przyznane komuś innemu...Wściekła jest również córka Jerzego, Ola, uczennica miejscowego liceum. Odkąd przed ojcem otworzyła się droga do stanowiska naczelnika, całe miasteczko inaczej odnosiło się nie tylko do niego, ale i do niej. A teraz pozostał niesmak, drwina i rozczarowanie...
Równocześnie Ola przeżywa żałobę po niedawnej śmierci matki. Za życia niewiele je łączyło. To raczej ojciec był wzorem do naśladowania, autorytetem, partnerem do rozmów. Gruba, niezdarna matka, ukrywająca się za przepraszającym uśmiechem, traktowana była raczej jak służąca lub powietrze.  Zajęta w kuchni od świtu do nocy, usługująca mężowi i córce na każdym kroku. Idealny obiekt do kpin lub wyładowania złości. Żadne z nich tak naprawdę jej nie znało, nie zauważyli nawet symptomów postępującej choroby i zbliżającej się śmierci...Dopiero gdy zabrakło matki, Ola zapragnęła dowiedzieć się o niej czegoś więcej. Z pamiątek, listów, ulubionych piosenek. Teraz to dziewczyna musiała przejąć na swoje barki obowiązki domowe i obsługiwać wiecznie niezadowolonego ojca. Dopiero teraz ujrzała go w zupełnie innym świetle...Ola uświadamia sobie, ile krzywdy wyrządziła najbliższej osobie. Niestety, za późno już na odkupienie win...
Gorzka to powieść. Wykreowani przez autorkę bohaterowie nie dają się polubić. Są po prostu źli, zadufani w sobie i egoistyczni. W trakcie lektury nie raz gardło ściska żal i narastająca irytacja. Napisana specyficznym, dość suchym stylem,  tym bardziej potęguje emocje.
Warto tę książkę przeczytać. Warto zmierzyć się z psychologicznym obrazem w niej przedstawionym. Być może niejeden czytelnik ocknie się, zanim będzie za późno na dostrzeżenie bliskiego człowieka...

"Dziedzictwo. Historia prawdziwa" Philip Roth

Rok pierwszego wydania: 1991
Ocena: 4/6

Wstrząsająca, bardzo intymna, szczera autobiograficzna opowieść o okresie choroby ojca autora. Rozpoczyna się w momencie, gdy staruszek doświadcza paraliżu połowy twarzy, co lekarze diagnozują jako porażenie nerwu. Jednak okazuje się, że przyczyną niedyspozycji jest rozległy guz mózgu. Autor towarzyszy ponad osiemdziesięcioletniemu ojcu w badaniach, wizytach w szpitalu. To on musi poinformować bliską osobę o diagnozie. Lęk, ból, bezradność zbliżają obu mężczyzn. Między ojcem i synem rodzi się niepowtarzalna więź.
Równocześnie autor wspomina nagłą śmierć matki kilka lat wcześniej. Jest świadkiem wielkiej samotności ojca. Musi mu pomóc odnaleźć się w nowym życiu, ale także w prostych czynnościach niezbędnych w codzienności, które do tej pory wykonywała żona.
To bardzo trudna książka. Autor bez patosu i "owijania w bawełnę" opisuje, jak choroba wyniszcza organizm jego ojca i mienia jego zachowanie. Poznajemy też emocje i odczucia mężczyzny, który musi patrzeć na powolne odchodzenie bliskiej osoby.
Rodzi się pytanie: czy autor miał prawo pisać o tak intymnych sprawach dotyczących drugiej osoby?
Na pewno książka jest ważna dla tych, którzy przeżyły podobną sytuację lub aktualnie w niej trwają. Być może pomaga oswoić emocje, zarówno autorowi, jak i czytelnikowi.
Książka napisana jest stylem pozbawionym zbędnych opisów, zwłaszcza emocji. Jest jak sucha relacja z pewnego okresu w życiu.

"Nędznicy" Wiktor Hugo

Rok pierwszego wydania: 1862
Ocena: 5+/6

"Nędznicy" trwali w mojej głowie od lat. Od lat chodziłam wokół nich jakoś tak na palcach, bo przerażała mnie objętość powieści. 4 tomy! (są wydania dwutomowe, ale te proponuję obchodzić szerokim łukiem, bo to wydania skrócone, nie warto!) Jakże ja przez to przebrnę? Czasu brak, a w ogóle to pewnie tak napisane, że będzie się mozolnie czytało...
Jednak kiedy zdecydowałam się nabyć bilety na słynny musical, i to bilety, które miały być zrealizowane za ponad 2 miesiące-dojrzałam. Postanowiłam zapoznać się z książką zanim udam się do teatru.
I to był strzał w 10!
To było przeżycie! Uczta!
Arcydzieło. Monumentalna powieść. Cztery tomy, każdy średnio po 400 stron! Ale warto! Jakże warto!
Przez tę powieść po prostu płynie się w zachwycie. Język oczarowuje, jest niczym piękna muzyka, która wprawia człowieka w błogie uniesienie.
A do tego-to powieść tak wielowątkowa, wielopłaszczyznowa, że nawet nie byłabym w stanie wyobrazić sobie, że jest to możliwe, zanim po nią sięgnęłam.
Powieść psychologiczna ( ta warstwa podobała mi się chyba najbardziej)-kilkustronicowe opisy rozterek wewnętrznych głównego bohatera, jego przemiany, po prostu rarytas!
Powieść przygodowa-wszakże kolei życia Jana Valjean wystarczyłoby na kilka utworów!
Powieść historyczna - świetnie nakreślone burzliwe losy Francji końcówki XVIII i XIX wieku (tu jedyny dla mnie minus powieści-opisy bitew i politycznych wydarzeń chwilami były przydługie i lekko nużące. Gdyby nie to ocena najwyższa byłaby murowana!).
Wątki społeczne-rewelacyjnie opisane różne warstwy, ich zachowania, myśli, motywy działań.
I w końcu-historia miłosna, zaczynająca się tak niewinnie, zmuszona przejść przeszkody, które życie ustawiło na jej drodze, by wreszcie dojść oczywiście do wzruszającego happy endu:)
Spędziłam z "Nędznikami" kilka miesięcy swojego czytelniczego życia. Był to czas niezapomniany, na pewno nie stracony. Powieść była dla mnie jak wspaniała uczta, na której smakowałam potraw z najwyższej półki. Wzbudziła sporo emocji, a to chyba najlepiej świadczy o książce;) Dzięki temu ma szanse być niezapomnianą przez wiele lat!

"Kamizelka" Bolesław Prus

Rok pierwszego wydania: 1904
Ocena: 5/6

Króciutka nowelka. A jaka wymowna. Jak pobudzająca do myślenia, do pytań: a co ja bym zrobiła?
To historia miłości, pięknej, spokojnej, takiej, jaką dziś tak już rzadko można spotkać. Ona-nauczycielka. On-urzędnik. Popołudnia i wieczory lubią spędzać razem. Wspólnie jedzą obiady, spacerują, rozmawiają, nawet zajęci swoją pracą. Jednak na ich szczęśliwym, poukładanym życiu kładzie się cień choroby. Wyniszczającej, prowadzącej do nieuchronnej śmierci. Żadne z małżonków nie chce martwić tej drugiej osoby. Oboje chcą żyć nadzieją i nawzajem się nią karmić. On-zaciąga coraz mocniej pasek kamizelki, a ona- w ukryciu po troszku ją zwęża, by on nie zauważał jak bardzo chudnie...
Kłamstwa w imię miłości. Ale jakże szlachetne. Czy słuszne? A może lepiej było w tych ostatnich tygodniach żyć inaczej? Czy to by coś zmieniło? Czy lepiej jednak żyć, jakby "to nic takiego"?
Mnóstwo pytań. Tekst uderzający w emocje.
Dawno nie czytałam Prusa. Dziś utwierdziłam się w tym, że to wspaniały pisarz. Miał niesamowitą umiejętność obserwowania świata, ludzi i pisania o otaczającej rzeczywistości bez zbędnego zadęcia. Muszę wrócić do innych jego utworów. Przypominam sobie, że kiedyś bardzo je lubiłam:)

Pamiętniki L.M. Montgomery

Uwielbiam książki o Ani z Zielonego Wzgórza. Od czasów dzieciństwa pierwszy tom przeczytałam dobrych kilka razy, znam go już prawie na pamięć, a przez całą serię przebrnęłam co najmniej dwa razy i na pewno jeszcze do niej wrócę.
Dlatego też wielką niespodzianką było dla mnie natrafienie na dwa tomy dzienników L.M. Montgomery. Dziwię się, że wcześniej nawet o nich nie słyszałam!

Tom pierwszy, zatytułowany "Krajobraz dzieciństwa", ukazał się drukiem dopiero w 1985 r, a w Polsce kolejne 11 lat później. Opiewa nastoletnie lata Maud (na co dzień pisarka posługiwała się drugim imieniem). Może nieco rozczarowywać i nudzić, gdyż głównym tematem jest tu życie towarzyskie dziewczynki-spotkania z koleżankami, niewinne ploteczki podlotków, spacery, nabożeństwa itd. Montgomery była wychowywana przez dziadków (być może to oni byli pierwowzorami Maryli i Mateusza?) , po tym jak została osierocona przez matkę w wieku niespełna dwóch lat, a ojciec założył drugą rodzinę w innym mieście. Jednak w pamiętnikach nie znajdziemy zbyt wielu wzmianek o życiu rodzinnym, o relacjach z opiekunami. Niewiele pisze też Maud o macosze i przyrodnim rodzeństwie, z którymi mieszkała przez rok. Wspomina jedynie, że trudno jej było żyć w zgodzie i przyjaźni z drugą żoną ojca. Jednak z tatą do końca jego życia łączyła ją bliska i głęboka więź, mimo odległości, jaka ich dzieliła.

Druga część dzienników jest zupełnie inna. Wyłania się tu obraz dojrzewającej i dojrzałej kobiety. Obraz, który przyznam, bardzo mnie zaskoczył. Znając pogodną Anię Shirley, czytając pełne ciepła książki o jej przygodach, miałam wyobrażenie o ich autorce jako osobie pozytywnej, romantycznej i optymistycznej. Tymczasem poznałam kobietę bardzo samotną, zgaszoną, często popadającą wręcz w rozpacz. Być może dziś jej stan zostałby określony jako depresja, jednak 100 lat temu pojęcie to nie było jeszcze znane...
Po kilku latach pracy jako nauczycielka, po burzliwym, utrzymywanym w wielkiej tajemnicy romansie, zerwanych zaręczynach z niekochanym mężczyzną, po śmierci dziadka Maud zmuszona była wrócić do Cavendish, by zaopiekować się babcią. Starsza kobieta była osobą bardzo staroświecką, apodyktyczną i surową. Nie pozwalała wnuczce na spotkania z rówieśnikami, skazując ją praktycznie tylko na swoje towarzystwo. Maud, osoba otwarta, ciekawa świata, pełna młodzieńczej energii i zapału, została "uwięziona" w  domku na Wyspie Księcia Edwarda. Dusiła się w atmosferze  małego miasteczka, w którym prawie nic się nie działo. Jedynym jej ratunkiem i pocieszycielem były książki, które czytała w takich ilościach, jakie tylko trafiały w jej ręce. Niestety, na przełomie XIX i XX wieku nie było to dobro ogólnie dostępne, zwłaszcza na wyspie odciętej często od świata na wiele zimowych miesięcy...
Od wczesnej młodości Maud próbowała swoich sił w pisarstwie. Zaczynała od krótkich opowiadań pisywanych do gazet. Z czasem to właśnie powieści, opowiadania i artykuły stały się źródłem jej dochodu. Poświęcała pracy mnóstwo czasu, którego i tak miała w nadmiarze.
Dziennik stał się wiernym powiernikiem wszelkich smutków i złych nastrojów Maud. Rzadko pisywała o pozytywnych emocjach, raczej był to sposób na radzenie sobie z negatywnymi stanami ducha. Dawała tu też wyraz swojemu zamiłowaniu do przyrody, które później stało się tak charakterystyczną cechą Ani z Zielonego Wzgórza.

Lektura pamiętników była dla mnie niesamowitą, niezapomnianą przygodą. Mimo, że przygnębienie Maud wyziera dosłownie z kartek i wdziera się w duszę czytelnika, warto poznać bliżej tę kobietę, której powieści są wciąż czytane przez kolejne pokolenia.