"Wspomnienia z domu umarłych" Fiodor Dostojewski

Rok pierwszego wydania: 1860
Ocena: 4,5/6

To książka, która od zawsze stoi na półce w moim domu. Patrząc na rok jej wydania - jest starsza o kilka lat ode mnie:) Jednak dopiero teraz dojrzałam, by po nią sięgnąć i się z nią zmierzyć.
Powieść uznana jest za najbardziej osobistą w dorobku pisarza. Powstała na podstawie doświadczeń z czteroletniego pobytu na katordze. Przyjęła postać wspomnień fikcyjnego byłego szlachcica Aleksandra Pietrowicza Gorianczykowa, skazanego na 10 lat ciężkich robót w twierdzach.
Od początku trudno się było odnaleźć Aleksandrowi w nowych warunkach. Nie przywykły do jakiejkolwiek pracy, po raz pierwszy poczuł trud wysiłku fizycznego. Żyjący dotąd w pełnej wolności, samodecydowaniu o sobie, został zmuszony do dzielenia koszarów i życia przede wszystkim z chłopami, tak różniącymi się mentalnością, zachowaniem, sposobem myślenia, poziomem wiedzy od niego. Przez 10 lat nie doświadczył ani chwili odosobnienia, samotności, wciąż otoczony współtowarzyszami niedoli.  Zakuty w kajdany, śpiący na twardej pryczy, próbował, jak inni, zachować choć minimum godności. Zdobyte gdzie się da choć drobne pieniądze dawały namiastkę wolności-można było samodzielnie dokonywać wyboru, na co je wydać.
Najpierw próbował wypytywać najbardziej mu  życzliwego współtowarzysza, by dowiedzieć się czegoś o innych więźniach, z którymi przyszło mu żyć. Potem sam doświadczał, bo nie sposób było się dowiedzieć czegokolwiek od innych. Z tych obserwacji, rozmów, przeżyć powstały wspaniałe portrety składające się na powieść: skazanych i nadzorców, katów i ofiar, a nawet więziennych lekarzy. Uzupełnia je relacja z codziennych zajęć, pracy, chwil odpoczynku.
Powieści Dostojewskiego charakteryzuje wnikliwość psychologiczna. I tu czytelnik nie poczuje się zawiedziony. Autor zagłębia się w tajniki duszy współwięźniów, szuka powodów ich postępowania, analizuje je.Pokazuje, że rzadko sytuacja jest w pełni klarowna, że jednoznacznie można określić, kto jest dobry, a kto zły.
Mimo, że próżno w tej powieści szukać wartkiej akcji, że mało w niej dialogów, przeważają długie opisy, to czyta się ją dobrze. Skłania nie raz do refleksji, co potwierdza jej ponadczasowość.